U FOKUSU KOLEKCIJE

Izbor iz Zbirke umjetničkih djela – nazvan U fokusu kolekcije – izložbena je postavka na četiri etaže galerije Bošnjačkog instituta koja kroz pet tematskih cjelina (Stari majstori / Figure / Mahale, čaršije, predjeli / Bh. grafika / Apstraktno i asocijativno) pruža presjek bogatstva umjetničke kolekcije Instituta u kojoj su zastupljena ostvarenja nekih od ključnih aktera likovne scene Bosne i Hercegovine i regiona u 20. i početkom 21. stoljeća. Galerijsku prezentaciju Zbirke upotpunjuju i postavke legata Mersada Berbera, Ismeta Rizvića, Edina Numankadića i Fuada Arifhodžića, potom Galerija portreta – gdje su likovno predstavljene značajne ličnosti iz historije Bosne i Hercegovine – te postavka skulptura istaknutih domaćih i regionalnih umjetnika.

STARI MAJSTORI

Radovi pripadnika prvih generacija bosanskohercegovačkih akademski školovanih umjetnika pružaju svojevrstan presjek bogatstva i raznolikosti likovnih izraza nekih od pionira i istaknutih predstavnika moderne umjetnosti u Bosni i Hercegovini. Veza sa tradicijom primjetna je kod Petra Šaina (1885-1965) i Đoke Mazalića (1888-1975) u prikazima starog Sarajeva i njegovih stanovnika. Vedute i pejzaži dominiraju platnima Hakije Kulenovića (1905-1987) i Rizaha Štetića (1908-1974) koji prepoznatljivu hromatsku harmoniju ostvaruje i u mrtvoj prirodi. Velikan bosanskohercegovačkog slikarstva, Ismet Mujezinović (1907-1984), raskoš svog umijeća dokazuje u različitim tehnikama i širokom rasponu motiva od kojih su najupečatljiviji oni ratni. Uz Mujezinovića, umjetnost Drugog svjetskog rata u Bosni i Hercegovini obilježio je i Vojo Dimitrijević (1910-1980) koji dramatičan utisak kompozicije postiže sintezom ploha jarkih boja i oštrih kontrasta, više nego samom figuralnom predstavom. Reduciranje predmetnosti i oslanjanje na osnovne likovne elemente odlikuje mrtve prirode Romana Petrovića (1896-1947) i Behaudina Selmanovića (1915-1972) u čijem slikarskom rukopisu je prisutno preplitanje uticaja Istoka i Zapada. Nadrealistički i metafizički ambijent platana Ibrahima Ljubovića (1938-1995) unosi nove vrijednosti u idejno-tematske okvire bosanskohercegovačke umjetnosti 20. stoljeća.

FIGURE

Izbor radova iz Zbirke umjetničkih djela Bošnjačkog instituta – Fondacije Adila Zulfikarpašića na kojima preovladavaju figuralni motivi svjedoči o prisutnom stilskom pluralizmu: od portreta u realističnom maniru ostvarenih u različitim likovnim tehnikama, preko intenzivne kolorističke igre Ismara Mujezinovića (1942) i kolopleta formi ekspresivnog zamaha Izeta Alečkovića (1944), do apstrahovanih kompozicija poetskog senzibiliteta Salima Obralića (1945-2018). Posebno mjesto u izboru zauzima djelo Hamal sa kurbanom, češkog umjetnika Franca Lea Rubena (1842-1920), koji je boraveći u Bosni i Hercegovini – tada pod austrougarskom vlašću – oslikavao scene iz svakodnevnog života.

MAHALE, ČARŠIJE, PREDJELI

Stara arhitektonska zdanja, sjedinjena sa prirodnim ambijentom bosanskohercegovačkih predjela, inspirisala su brojne domaće umjetnike da, tematizirajući spomenike kulturno-historijske baštine, ukažu na nužnost njihovog očuvanja. Stari most u Mostaru, Ferhat-pašina džamija u Banjoj Luci, vedute Počitelja i Sarajeva, Begova džamija, čaršije i mahale, sokaci, kaldrme, kapije i drugi motivi ostvareni u slikarskim, grafičkim i crtačkim likovnim tehnikama, ističu bogato arhitektonsko naslijeđe naše zemlje. Melanholično evociranje prošlih vremena posebno je izraženo u lirskom ozračju platana Safeta Zeca (1943), na kojima zelenilo bujnih krošnji zaštitnički obujmljuje intimu bosanske kuće.

GRAFIKA

U drugoj polovini 20. stoljeća bosanskohercegovačka umjetnost se uključuje u međunarodne likovne krugove, ponajviše djelovanjem grafičara školovanih na akademijama u Ljubljani, Beogradu i Zagrebu. Izbor grafičkih listova iz Zbirke umjetničkih djela Bošnjačkog instituta – Fondacije Adila Zulfikarpašića, među kojima su i radovi nekih od predstavnika zlatnog doba bh. grafike, nudi dragocjen uvid u dosege domaćih umjetnika iz šezdesetih, sedamdesetih, osamdesetih i devedesetih godina prošlog stoljeća. Dževad Hozo (1938-2020) virtuoznim ovladavanjem složenim metodama dubokog tiska razvija jezgrovit, sadržajno i formalno sažet, izraz visoke stvaralačke samosvijesti. Alegoričnost motiva i bujan rukopis karakterišu radove Mersada Berbera (1940-2012) u kojima su pomirene tradicionalne i savremene likovne težnje. Tonskim gradiranjem u tehnikama akvatinte i mezzotinte, listovi Emira Dragulja (1939-2002) prizivaju sjetan metafizički ambijent, a snolika atmosfera naglašena je i u hercegovačkim prizorima Halila Tikveše (1935) koje, pročišćene do suštine oblika, krase meditativni kvaliteti.

APSTRAKTNO I ASOCIJATIVNO

Izbor radova nastalih u posljednjih nekoliko decenija 20. i početkom 21. stoljeća od strane bosanskohercegovačkih umjetnika koji se odmakom od predstava pojavne stvarnosti oslobađaju interpretacijskog balasta i dopuštaju autorskom senzibilitetu da iskristaliziran ispliva na površinu kroz čistu ekspresiju boja, linija i oblika. Platna Mehmeda Zaimovića (1938-2011) komuniciraju autentičnom likovnošću postignutom spojem arabeskno-ornamentalne tradicije, organsko-mikroskopskih formi i geometrijskih polja u harmoniji zemljanih tonova. Edin Numankadić (1948) kistom ispisuje nedokučive i prepoznatljive znakovne nizove koji predstavljaju tek fragment neprekidnog i nezaustavljivog stvaralačkog procesa. Dinamična nestabilnost i dramatičan preobražaj materije na malim formatima Affana Ramića (1932-2015) dokaz su prikladnosti apstraktnog slikarstva za vizuelno ispoljavanje najdubljih previranja čovjekovog duha.