O ZBIRCI

ZBIRKA UMJETNIČKIH DJELA

Zbirka umjetničkih djela Bošnjačkog instituta – Fondacije Adila Zulfikarpašića nastala je iz privatne kolekcije osnivača Insitituta, a danas sadrži oko 1.500 radova sa zastupljenih preko 200 umjetnika, pretežno iz Bosne i Hercegovine, ali i regiona i Evrope. Izbor iz ove bogate zbirke – nazvan U fokusu kolekcije – izložen je u okviru stalnih galerijskih postavki Instituta. Kroz tematske cjeline Stari majstori, Figure, Mahale, čaršije, predjeli, Bh. grafika, Apstraktno i asocijativno izložba daje reprezentativan presjek bogatstva umjetničke kolekcije Bošnjačkog instituta, te pruža uvid u stvaralačke domete bosanskohercegovačke likovne umjetnosti 20. i početka 21. stoljeća. Među zastupljenim autorima su najznačajniji domaći slikari, grafičari i skulptori, poput Mersada Berbera, Voje Dimitrijevića, Emira Dragulja, Dževada Hoze, Gabrijela Jurkića, Alije Kučukalića, Hakije Kulenovića, Ibrahima Ljubovića, Ismeta Mujezinovića, Affana Ramića, Ive Despić Simonović, Petra Šaina, Rizaha Štetića, Halila Tikveše, Mehmeda Zaimovića, Safeta Zeca i drugih. Dio izložbenih postavki su i legati Mersada Berbera, Ismeta Rizvića, Edina Numankadića i Fuada Arifhodžića, zatim stalna postavka skulptura istaknutih domaćih i regionalnih umjetnika iz Zbirke Instituta, te galerija portreta gdje su u različitim likovnim tehnikama portretisane značajne ličnosti iz historije Bosne i Hercegovine.

U FOKUSU KOLEKCIJE

STARI MAJSTORI

Radovi pripadnika prvih generacija bosanskohercegovačkih akademski školovanih umjetnika pružaju svojevrstan presjek bogatstva i raznolikosti likovnih izraza nekih od pionira i istaknutih predstavnika moderne umjetnosti u Bosni i Hercegovini. Veza sa tradicijom primjetna je kod Petra Šaina (1885-1965) i Đoke Mazalića (1888-1975) u prikazima starog Sarajeva i njegovih stanovnika. Vedute i pejzaži dominiraju platnima Hakije Kulenovića (1905-1987) i Rizaha Štetića (1908-1974) koji prepoznatljivu hromatsku harmoniju ostvaruje i u mrtvoj prirodi. Velikan bosanskohercegovačkog slikarstva, Ismet Mujezinović (1907-1984), raskoš svog umijeća dokazuje u različitim tehnikama i širokom rasponu motiva od kojih su najupečatljiviji oni ratni. Uz Mujezinovića, umjetnost Drugog svjetskog rata u Bosni i Hercegovini obilježio je i Vojo Dimitrijević (1910-1980) koji dramatičan utisak kompozicije postiže sintezom ploha jarkih boja i oštrih kontrasta, više nego samom figuralnom predstavom. Reduciranje predmetnosti i oslanjanje na osnovne likovne elemente odlikuje mrtve prirode Romana Petrovića (1896-1947) i Behaudina Selmanovića (1915-1972) u čijem slikarskom rukopisu je prisutno preplitanje uticaja Istoka i Zapada. Nadrealistički i metafizički ambijent platana Ibrahima Ljubovića (1938-1995) unosi nove vrijednosti u idejno-tematske okvire bosanskohercegovačke umjetnosti 20. stoljeća.

FIGURE

Izbor radova iz Zbirke umjetničkih djela Bošnjačkog instituta – Fondacije Adila Zulfikarpašića na kojima preovladavaju figuralni motivi svjedoči o prisutnom stilskom pluralizmu: od portreta u realističnom maniru ostvarenih u različitim likovnim tehnikama, preko intenzivne kolorističke igre Ismara Mujezinovića (1942) i kolopleta formi ekspresivnog zamaha Izeta Alečkovića (1944), do apstrahovanih kompozicija poetskog senzibiliteta Salima Obralića (1945-2018). Posebno mjesto u izboru zauzima djelo Hamal sa kurbanom, češkog umjetnika Franca Lea Rubena (1842-1920), koji je boraveći u Bosni i Hercegovini – tada pod austrougarskom vlašću – oslikavao scene iz svakodnevnog života.

MAHALE, ČARŠIJE, PREDJELI

Stara arhitektonska zdanja, sjedinjena sa prirodnim ambijentom bosanskohercegovačkih predjela, inspirisala su brojne domaće umjetnike da, tematizirajući spomenike kulturno-historijske baštine, ukažu na nužnost njihovog očuvanja. Stari most u Mostaru, Ferhat-pašina džamija u Banjoj Luci, vedute Počitelja i Sarajeva, Begova džamija, čaršije i mahale, sokaci, kaldrme, kapije i drugi motivi ostvareni u slikarskim, grafičkim i crtačkim likovnim tehnikama, ističu bogato arhitektonsko naslijeđe naše zemlje. Melanholično evociranje prošlih vremena posebno je izraženo u lirskom ozračju platana Safeta Zeca (1943), na kojima zelenilo bujnih krošnji zaštitnički obujmljuje intimu bosanske kuće.

GRAFIKA

U drugoj polovini 20. stoljeća bosanskohercegovačka umjetnost se uključuje u međunarodne likovne krugove, ponajviše djelovanjem grafičara školovanih na akademijama u Ljubljani, Beogradu i Zagrebu. Izbor grafičkih listova iz Zbirke umjetničkih djela Bošnjačkog instituta – Fondacije Adila Zulfikarpašića, među kojima su i radovi nekih od predstavnika zlatnog doba bh. grafike, nudi dragocjen uvid u dosege domaćih umjetnika iz šezdesetih, sedamdesetih, osamdesetih i devedesetih godina prošlog stoljeća. Dževad Hozo (1938-2020) virtuoznim ovladavanjem složenim metodama dubokog tiska razvija jezgrovit, sadržajno i formalno sažet, izraz visoke stvaralačke samosvijesti. Alegoričnost motiva i bujan rukopis karakterišu radove Mersada Berbera (1940-2012) u kojima su pomirene tradicionalne i savremene likovne težnje. Tonskim gradiranjem u tehnikama akvatinte i mezzotinte, listovi Emira Dragulja (1939-2002) prizivaju sjetan metafizički ambijent, a snolika atmosfera naglašena je i u hercegovačkim prizorima Halila Tikveše (1935) koje, pročišćene do suštine oblika, krase meditativni kvaliteti.

APSTRAKTNO I ASOCIJATIVNO

Izbor radova nastalih u posljednjih nekoliko decenija 20. i početkom 21. stoljeća od strane bosanskohercegovačkih umjetnika koji se odmakom od predstava pojavne stvarnosti oslobađaju interpretacijskog balasta i dopuštaju autorskom senzibilitetu da iskristaliziran ispliva na površinu kroz čistu ekspresiju boja, linija i oblika. Platna Mehmeda Zaimovića (1938-2011) komuniciraju autentičnom likovnošću postignutom spojem arabeskno-ornamentalne tradicije, organsko-mikroskopskih formi i geometrijskih polja u harmoniji zemljanih tonova. Edin Numankadić (1948) kistom ispisuje nedokučive i prepoznatljive znakovne nizove koji predstavljaju tek fragment neprekidnog i nezaustavljivog stvaralačkog procesa. Dinamična nestabilnost i dramatičan preobražaj materije na malim formatima Affana Ramića (1932-2015) dokaz su prikladnosti apstraktnog slikarstva za vizuelno ispoljavanje najdubljih previranja čovjekovog duha.

GALERIJA PORTRETA

Značajan segment Zbirke umjetničkih djela Bošnjačkog instituta – Fondacije Adila Zulfikarpašića čine portreti u različitim tehnikama i materijalima rađeni u čast velikana bosanskohercegovačke historije poput Kulina Bana, Kralja Tvrtka I Kotromanića, Safvet-bega Bašagića, Mehmeda Spahe, Mehmedalije Maka Dizdara i drugih, te portreti i biste Adila Zulfikarpašića i članova njegove porodice. Bronzano poprsje Reis Džemaludin Čaušević djelo je Ivana Meštrovića(1883-1962), najistaknutijeg kipara hrvatske moderne skulpture; platna Špire Bocarića (1876-1941) svjedoče rađanje građanskog portreta u Bosni i Hercegovini; a Ismet Mujezinović (1907-1984) vjerodostojno, majstorskim slikarskim rukopisom, portretiše osnivača Instituta Adila Zulfikarpašića, njegovu suprugu Tatjanu i oca, Husein-bega.